Hergebruik vliegveld type 4: Landschapsreservaten

De praktijk: Vliegvelden zijn erkend als landschapsreservaten vanwege hun vermogen om terug te keren in het landschap en in feite nieuwe productieve landschappen te genereren.

Veel luchthaven zullen verouderd raken

De erkenning dat veel luchthavenfaciliteiten in de nabije toekomst verouderd zullen raken, heeft onze aandacht gevestigd op de belangrijke dimensie van dit vraagstuk en op succesvolle strategieën en overtuigende gevallen van her-aanleg van vliegvelden over de hele wereld.
Veel van deze vliegvelden hebben een andere functie gehad en veel ervan zijn een nieuwe levenscyclus begonnen die nieuwe handel oplevert in de steden, landschappen en gebieden die ze bedienen.

Herstelwerk

De belangrijkste uitdaging voor landschapsarchitecten - in eerste instantie - is om deze terreinen, die door de manier waarop ze zijn aangelegd biologische en hydrologische processen belemmeren, te herstellen. Kenmerkend voor vliegvelden zijn hun grote omvang, openheid en horizontaliteit, die landschapsarchitecten de convergentie van unieke locatie-kenmerken bieden. De vier strategieën bieden verschillende opties en operationele acties waarmee het hergebruik van luchthaventerreinen kan worden aangestuurd, en vertegenwoordigen de vier fasen van de levensduur van de luchthaven. Uit een aantal casestudies blijkt de mogelijkheid om buitengebruik gestelde vliegvelden om te vormen tot locaties voor uitgebreide stadswijken. Na de ontmanteling van veel voormalige luchthavens werden sanerings- en reconversieprocessen uitgevoerd, waardoor de mogelijkheid ontstond om nieuwe stadswijken te ontwikkelen. Dit soort ontwikkeling houdt in dat een wijk wordt opgebouwd tot een plaats die op lange termijn wordt bewoond en waardevol is, waarbij de fysieke aanwezigheid van de vroegere infrastructuur bijna volledig wordt opgeheven. Deze benadering maakt het mogelijk om met de transformatie van verlaten luchthavens stedelijke en landschappelijke processen op gang te brengen.

Sara Favargiotti

In de Stapleton-herontwikkeling is het vliegveld heringericht als een reeks straat- en groenstroken. De stadsuitbreiding moest economisch, sociaal en ecologisch duurzaam zijn en nauw aansluiten op de bestaande infrastructuur en het stedelijk weefsel van het stadscentrum

Levenscycli

Het vliegveld beschouwen als een terrein dat nieuw leven kan worden ingeblazen of kan worden vernieuwd, betekent rekening houden met zijn ritmes, levenscycli en transformaties. De recyclagestrategie benadrukt het idee om de luchthaven te zien als een infrastructurele archeologie, waar de herinneringen aan de vorige elementen als ontwerpmogelijkheden en -instrumenten werken. Deze projecten bouwen voort op het natuurlijke en culturele erfgoed van het voormalige vliegveldterrein om een erfenis te creëren. Om dit recyclageproces te activeren, moeten luchthavens nieuwe ritmes en levenscycli in gang zetten, alternatieve functies aannemen en nieuwe handel en uitwisseling met steden, landschappen en gebieden genereren. De lagen van de geschiedenis worden opgegraven en gebruikt als instrumenten om de terreinen te ontwerpen en te restaureren.
Geleidelijk aan kunnen deze terreinen zich aanpassen tot territoriale knooppunten van ecologische, toeristische en recreatieve activiteiten.

Zeldzame kans

Veel problematische luchthavens kunnen niet worden gebruikt voor stadsuitbreiding. Deze luchthavens, die ooit perifeer waren, zijn nu opgenomen in de stedelijke context en zijn fysiek centraal in de stad komen te liggen. De ruimte die daardoor vrijkomt, biedt een zeldzame kans om een deel van de stad te regenereren. Door rekening te houden met veranderingen in landgebruik, verbeteringen in mobiliteit en connectiviteit, versterking van infrastructuren, de toewijzing van groene openbare ruimten en herstel van het milieu, kunnen ontwerpers, ontwikkelaars en ambtenaren het potentieel van verlaten luchthaventerreinen benutten om stadslandschappen te herstellen en de kwaliteit van leven van de huidige en toekomstige bewoners van de stad te verhogen.

Geen sluiting

De "on-hold"-fase is een overgangstoestand waarin luchthavens latente patronen voor nieuwe levenscycli laten zien, waarbij sluiting nog niet als de meest geschikte optie wordt gezien. Het transformatieproces van de luchthaven kan een lange periode van zwangerschap, voorbereiding en opbouw vergen voordat het is voltooid. Tijdens de perioden tussen het piekgebruik van de luchthaven, het buiten gebruik zijn, de ontmanteling en de transformatie, moeten de eigenaars beslissen hoe zij hun infrastructuur in de tussentijd zullen gebruiken. Deze periode van diversificatie van activiteiten bereidt het vliegveld voor op toekomstige transformatie.

Herstellen van de nadelige milieugevolgen van de luchtvaart

Landschapsarchitecten zijn betrokken bij de transformatie van vliegvelden, het verzachten en herstellen van de nadelige milieugevolgen van de luchtvaart. Landschap is inderdaad een kans om de kritieke milieuproblemen en gevaren voor de volksgezondheid van een luchthaven aan te pakken.
Het is daarom noodzakelijk om interdisciplinaire samenwerking te bevorderen tussen lokale instanties en professionele deskundigen in een convergentie van ecologie, engineering, sociaal beleid, politieke processen, en stedenbouw. Alle hierboven beschreven strategieën wijzen op verschillende wegen om verouderde vliegvelden te vernieuwen tot "plaatsen om te leven in plaats van plaatsen om te vertrekken" en om een sterkere relatie tot stand te brengen tussen de nieuwe infrastructuur en de omliggende gebieden. De terreinen herbergen meerdere functies en gebruikers, passen zichzelf en hun efficiëntie aan in relatie tot de omringende context en bedrijven, en fluxen (fysiek en immaterieel) met het omringende grondgebied. De reconversie van deze ruimten wordt vaak een operatieve strategie voor andere stedelijke transformaties door het activeren van processen van regeneratie en groei, alsmede het vergroten van de beschikbaarheid van productieve en vernieuwde landschappen als plaatsen om te wonen.

Door Sara Favargiotti

Fragment uit oorspronkelijk artikel: "Renewed landscapes: Obsolete airfields as landscape reserves for adaptive reuse".
Published online: 05 Apr 2019.
Vertaling en publicatie met nadrukkelijke en enthousiaste instemming van de auteur.

In de Stapleton-herontwikkeling is het vliegveld heringericht als een reeks straat- en groenstroken. De stadsuitbreiding moest economisch, sociaal en ecologisch duurzaam zijn en nauw aansluiten op de bestaande infrastructuur en het stedelijk weefsel van het stadscentrum

Sara Favargiotti